نشر الکترونیک
مقدمه
به مجموعه اقداماتی که منجر به انتشار اطلاعات میشود نشر میگویند. نشر الکترونیک به عنوان یکی از انواع نشر، انقلابی جدید در عصر انتشار بوجود آورده است. فرایند چاپ ونشری که توسط رایانه و امکانات الکترونیکی انجام میشود و نهایتا منجر به تولید کتب الکترونیکی می شود.
نشر و انواع آن
اولین مسالهای که باید به آن پرداخت موضوع نشر و تعریف آن است. در کل نشر مجموعه کارهائی است که منجر به انتشار منابع اطلاعاتی مانند کتاب و مجله و مانند آن در شکل های مختلف میشود. این فعالیت ها توسط افراد حقیقی و حقوقی متعددی انجام میشود که در مجموع به آن صنعت نشر میگویند. ( حمید محسنی، 1382، 42)
انواع نشر:
1- نشر چاپی: نشر چاپی به مواردی گفته میشود که دستگاه چاپ به صورت مستقیم در تدوین آن نقش داشته باشد. مانند کتاب، مجله، روزنامه و ... که در این نوع نشر نویسنده نمیتواند ناشر باشد.
2- نشر الکترونیک: به فرایند تولید و انتشار اطلاعات (اثر ) از طریق ابزارهای الکترونیکی گفته میشود و شامل کتب الکترونیک، خبرنامه الکترونیکی،لوح های چند رسانه ای ، نشریات الکترونیکی، سیستم های تابلو اعلانات الکترونیک و گروههای بحث و سوال و جواب در اینترنت و ... میشود. در این نوع نشر نویسنده میتواند ناشر هم باشد.
فرایندهای نشر
1- فرایند چاپ و نشر توسط رایانه و امکانات الکترونیکی
2- فرآیند چاپ و نشر توسط رایانه در محیط الکترونیکی
3- تولید محتوا
4- آمادهسازی فنی محتوا
5- چاپ و نشر در مورد منابع چاپی
6- بازاریابی و توزیع
مهمترین مزایای نشر کتاب در محیط وب از نظر ناشران
1- کاهش هزینههای تولید و چاپ کتاب
2- عدم نیاز به فضای فیزیکی برای انبارکردن کتاب
3- عدم نیاز به توزیع و ارسال کتاب به نقاط دیگر
4- عدمبرگشت کتاب از سوی کتابفروشان به دلایل مختلف
5- جلوگیری از تمامشدن نسخههای چاپی
ابزارها و دستگاههای اصلی که در نشر الکترونیکی به کار میرود بسیار معدود و عبارتند از:
1- رایانه شخصی(برای حروف نگاری، پردازش و اطلاع یابی)
2- چاپگر(برای ثبت کردن نوشتار و نقش بر کاغذ یا تلق )
3- پویشگر(Scanner)(برای انتقال تصاویر و شکل به محیط رایانه)
4- نرم افزار (برای استفاده در حروف نگاری، طراحی، صفحه آرائی ، ویرایش و پردازش و ...)
انواع ناشران:
ناشران را از جهات مختلف میتوان دسته بندی کرد:
1- از نظر شکل منابع اطلاعاتی میتوان به ناشران مجله ، کتاب، گزارش و غیره دسته بندی کرد.
2- از نظر روش چاپ به الکترونیکی و چاپ سنتی میتوان تقسیم کرد.
3- از نظر وابستگی به یخش های مختلف به ناشران دولتی، خصوصی و دانشگاهی و ... میتوان تقسیم کرد.
4- از نظر محتوا به ناشران درسی، متون دانشگاهی، تخصصی و عمومی میتوان دسته بندی کرد.
5- و در نهایت میتوان تاشران را به ناشران انتفاعی و غیر انتفاعی ناشران کودک و خودناشران
تقسیم بندی کرد.(عبدالحسین آذرنگ، 1381، 58-67)
کتاب الکترونیکی چیست؟
کتاب الکترونیکی را به طور ساده میتوان این گونه تعریف کرد: " ذخیره اطلاعات یک کتاب در قالب دیجیتال به صورتی که بتوان آن را بر روی صفحه کامپیوتر مشاهده کرد." کتابهای الکترونیکی را میتوان روی محملهای دیجیتالی نظیر "دیسک فشرده"، "دیسک فشرده دیجیتالی"، شبکه جهانی وب، و جز آن منتشر کرد. برای مثال، بسیاری از منابع مرجع نظیر دایرةالمعارف بریتانیکا، دایرةالمعارف آمریکانا، فرهنگ وبستر، فرهنگ آکسفور و از این قبیل، علاوه بر قالب چاپی، بر روی دیسک فشرده و نیز شبکه جهانی وب قابل دستیابی هستند در سالهای اخیر، ناشران منابع مرجع سعی کردهاند تا علاوه بر لوح فشرده، انتشارات خود را از طریق شبکه جهانی وب در محیطی فراگیرتر، ارزانتر، و با قابلیتهای چند رسانهای و فرامتنی در دسترس طیف وسیعی از خوانندگان قرار دهند.
انواع کتابهای الکترونیکی
کتابهای الکترونیکی، با توجه به ویژگیها، امکانات، و کاربردهایشان به گروههای زیر تقسیم میشوند:
1- کتابهای الکترونیکی فقط متن.
2- کتابهای الکترونیکی دارای تصاویر اسکن شده
3- کتابهای الکترونیکی با تصاویر متحرک
4- کتابهای الکترونیکی سخنگو
5- کتابهای الکترونیکی چند رسانهای
6- کتابهای الکترونیکی در محیط وب
ارزشهای افزوده نشر کتاب در محیط وب
فرآیندهایی که ارزشهای جدیدی به نشر کتاب در محیط وب میافزایند، عبارتاند از:
1- دسترسی همزمان به نسخهای واحد ازکتاب الکترونیکی
2- افزودن اطلاعات چند رسانهای
3- امکانات جستجوی اطلاعات
4- انعطافپذیری بیشتر برای اصلاح و یا انتشار ویرایش جدید
مزایای نشر کتاب در محیط وب
1- کاهش هزینههای تولید و چاپ کتاب
2- عدم نیاز به فضای فیزیکی برای انبارکردن کتاب
3- عدم نیاز به توزیع و ارسال کتاب به نقاط دیگر
4- عدمبرگشت کتاب از سوی کتابفروشان به دلایل مختلف
5- جلوگیری از تمامشدن نسخههای چاپی
6- زمان کم برای تکثیر اثر
7- امکان دریافت سریع نقدها و بازخوردها
8- امکان طبقه بندی بر اساس خواننده
معایب نشر کتاب در محیط وب
1- لزوم دسترسی به خط اینترنت و کامپیوتر
2- سهولت کپی و عدم رعایت حقمؤلف (کپی رایت )
3- عدم دسترسی عموم به ابزارهای واسطه( مانند رایانه )
4- مشکلات مربوط به خواندن کتابهای الکترونیکی در محیط وب و عدم اطلاعات کافی مخاطبان از روش استفاده از نشریات الکترونیکی
چرانشر الکترونیک
اصل پنجاهم قانون اساسی:
" در جمهوری اسلامی حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی و رو به رشدی داشته باشند وظیفه ای عمومی تلقی میگردد. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست و یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است."
راهکارها
راهکارهای بسیاری فراروی نشر الکترونیک در ایران است که بازگشت به تصحیح آرایش دکترین نشر الکترونیک در کشور، تا حدی، به این مولفه ها وابسته است .پیشبرد نشر الکترونیک را باید در تغییر در دگردیسی فراگیر حاکم بر وضعیت نشر سنتی و کتابخوانی کنونی مردم جست وجو کرد. تا زمانی که همه به کتاب، همه به درک بهره وری و ارزش افزوده کتاب در ارتقای سطح آگاهی پی نبرند، بی شک سبد ماهانه خرید خانوار، برای کتاب، بهایی در نظر نمی گیرد. حال این کتاب الکترونیکی باشد، یا غیرالکترونیکی. از نگاهی دیگر، رفتار درون سازمانی و برون سازمانی ناشران، وقتی در جهت صحیح هدایت می شود که حمایت های مادی و معنوی دولت نیز در این بستر فراهم شده باشد. وقتی دولت، با یارانه های خاص، نسبت به ایجاد ابزارهای تولید محتوا در فرمت های مختلف را به ناشران کشور تقدیم کند و فضا برای حرکت برای واجدان شرایط مهیا باشد، اقبال عمومی متخصصان این صنعت، جان دوباره ای خواهد یافت.
منابع
http://www.hamshahritraining.ir
http://ketabdaresani.blogfa.com